نکاتى در رابطه با تخليه چشم و نگهدارى پروتز

تخلیه چشم و استفاده از پروتزهاى چشمى ،از قدیمى ترین اعمال جراحى محسوب مى گردد. گاه تخلیه ،حکم تنبیه را داشته و جراحى محسوب نمی شده است، همانند انچه آقا محمد خان قاجار انجام داد. در شهر سوخته، گوى شیشه اى که به عنوان پروتز چشمى استفاده شده ، یافت شده است که نشانگر قدمت این روش مى باشد.

چرا تخلیه چشم را انجام مى شود ؟

قاعدتا هیچ فردى تمایل به تخلیه چشم ندارد، با این حال مواردى وجود دارد که جراح را ناچار به این اقدام مى کند. مهمترین علل تخلیه چشم شامل وجود تومورهاى بدخیم، چشمهایی که دید ندارند و دردناک هستند ، چشمهاى فاقد دید و فاقد ظاهر مناسب و در نهایت چشمهاى فاقد دید پس از ضربه مى باشند.

روشهاى تخلیه چشم

• تخلیه داخل کره چشم و خروج محتویات داخلى ( اویسراسیون).
• خروج کامل کره چشم ( انوکلئاسیون).
• تخلیه کل حدقه ، شامل چشم ، عضلات و سایر بافتها ( اگزانتراسیون).

هر کدام از این روشها در موارد خاصى انجام مى شود. در مجموع دو روش اول شایع بوده و در جامعه، با ان برخورد داریم. روش سوم فقط در موارد نادر تومورهاى بدخیم خارج چشمى انجام مى شود و ادامه این مقاله به دو روش اول مى پردازد.

مراحل تخلیه چشم و بازسازى

به طور معمول پس از تخلیه کره چشم ،کمبود حجم رخ مى دهد و باید وجود این فضاى خالى را به گونه اى جبران نمود. کره چشم بین سه تا چهار سى سى حجم دارد که طى تخلیه این حجم از دست مى رود. بنابراین در مرحله اول و طى عمل جراحى با قرار دادن یک جسم کروى داخل کاسه چشم سعى مى کنیم این کمبود حجم را جبران نماییم . جبران حجم در ابتدا با استفاده از اجسام شیشه اى و پلاستیکى شروع شد، اما امروزه موادى وجود دارند که عروق مى توانند داخل آنها رشد کرده، پس از مدتى شبیه بافتهاى بدن شوند. این اجسام متخلل امروزه در الویت هستند.

پس از کارگزارى جسم فوق ( ایمپلنت) داخل کاسه چشم و در صورت نیاز دوختن عضلات به آن ، روى ایمپلنت با ملتحمه پوشانده مى شود و جراحى خاتمه مى یابد. جهت بهبود ملتحمه زمانى بین چهار تا هشت هفته لازم است، سپس بیمار به سازنده پروتز ارجاع مى گردد که قالب گیرى شده و پروتز مناسب جهت قرار گیرى در فضاى بین پلکها (سوکت) تهیه مى گردد.

کدام روش عمل تخلیه چشم بهتر است ؟

اگر بتوان بدون تخلیه ، روى چشم خود فرد پروتز گذاشت بهترین ظاهر و حرکت پروتز را خواهیم داشت. پس از آن اویسراسیون و در نهایت انوکلئاسیون قرار دارند که داراى حرکت کمتر و ظاهر کمتر مقبولى هستند.

مراقبت از پروتز پس از تخلیه چشم

در قدم اول بهتر است به جاى پروتزهاى آماده موجود در بازار ،از پروتزهاى قالب گیرى شده استفاده شود. نکته دوم، مرغوب بودن مواد به کار رفته در ساخت پروتز است. مواد نامرغوب و ارزان قیمت مى تواند باعث التهاب ملتحمه شود که در دراز مدت با ترشح چشمى و کوچک شدن فضاى ملتحمه (سوکت) همراه شده به گونه اى که دیگر پروتز قابل کارگزارى نخواهد بود. اصلاح این مورد سخت و گاها ناممکن است. گذاشتن پروتز با خشکى چشم همراه است که به مرور باعث ترشح موکوسى چشم و ازار بیمار مى شود، بنابراین لازم است مرتبا از مرطوب کننده هاى چشمى در فردى که پروتز چشمى دارد ، استفاده شود. بهتر است پروتز به دلایل مختلف از جمله شستشو ، مرتب خارج نشود . خروج مکرر پروتز باعث ایجاد روند التهابى شده و مى تواند منجر به افزایش ترشحات چشمى شود. پروتز هر یکسال باید توسط پروتز ساز تحت پولیش قرار گیرد و هر پنج سال یکبار تعویض گردد.

عوارض تخلیه چشم

تخلیه چشم و کارگزارى پروتز با عوارض متعددى همراه است که به برخى از آنها اشاره مى کنیم:

ترشحات چشمى پس از تخلیه چشم

مى تواند در اثر عفونت، التهابات مزمن ملتحمه، خروج ایمپلنت و خشکى چشم باشد که هر یک درمان خاص خود را مى طلبد.

حرکت محدود پس از جراحی تخلیه چشم

همانطور که گفته شد در تخلیه چشم، حرکت پروتز محدود مى باشد که براساس نوع جراحى، این محدودیت متفاوت است. در سالهاى گذشته از کارگزارى پین داخل ایمپلنت و اتصال آن به پروتز استفاده شد که حرکت بهترى را ایجاد مى نمود ولى عوارضى از جمله عفونت را افزایش داد و امروزه کمتر استفاده مى شود.

گود افتادگى چشم

در صورتى که حجم کافى، جاى چشم تخلیه شده را پر نکند با علائمى مواجه مى شویم که شامل گود افتادگى چشم، عمیق شدن شیار پشت پلک و افتادگى خفیف پلک است. جهت رفع مشکل باید از تکنیک هاى مختلف موجود از جمله تعویض ایمپلنت، کارگزارى ایمپلنتهاى خاص زیر یا پشت ایمپلنتهاى قبلى، تزریق ژل و چربى کمک گرفت.

عدم جاگیرى پروتز

التهاب طولانى مدت ملتحمه باعث جمع شدن محل قرار گیرى پروتز (سوکت) شده که در نهایت منجر به بیرون افتادن پروتز از جاى خود مى شود. علل این امر دستکارى بیش از حد پروتز، جنس نامرغوب یا حساسیت چشم فرد به مواد پروتز است. در مجموع ترمیم این عارضه بسیار مشکل است و در موارد خفیف با پیوند مخاط دهان قابل اصلاح است ولى موارد شدید آن قابل درمان نیست.

خروج ایمپلنت و عفونت

گاها ملتحمه به علت سایش طولانى مدت توسط پروتز از روى ایمپلنت کنار مى رود و ایمپلنت دچار عفونت مى شود. در این موارد باید ایمپلنت را خارج کرد و به جاى ان از ایمپلنت جدید یا پیوند چربى و بافت زیر جلدى استفاده نمود.

تلفن مطب اصفهان : 36205114

---

درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• انتروپیون یا برگشتگی پلک به داخل چگونه درمان می شود؟
  تاریخ انتشار : 1400-09-08تاریخ بروز رسانی : 1400-11-20

نظرات کاربران درباره این مطلب :بابک زارعان [ 1402-06-23 ]
با سلام، بنده 27 سال دارم که در سن ۳ سالگی بدلیل وجود لکه سفیدی روی چشم راستم دکتر تشخیص داد که سرطان است و چشمم را تخلیه کردنددر حال حاضر از چشم مصنوعی استفاده می کنم برای طبیعی نشان دادن آن راه حلی هست ممنون میشم راهنماییم کنید

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :