علائم تومورهای حدقه چشم چیست؟

حدقه‌ چشم یا اربیت یک فرورفتگی در استخوان جمجمه است که چشم و عضلات، عروق و اعصاب حدقه درون آن قرار دارند. تومور حدقه‌ چشم، رشد غیرطبیعی بافت‌هایی است که اطراف چشم را در حدقه‌ چشم می پوشانند. تومورهای حدقه‌ چشم ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند. همچنین تومورهای حدقه ممکن است از انتشار مستقیم تومورها از بافت های مجاور، مانند بافت سینوس یا بافتهای داخل جمجمه به حدقه گسترش پیدا کنند.

معمول‌ترین انواع تومورهای حدقه‌ چشم شامل کیست‌ها (Cysts)، تومورهایی با منشاء رگ‌های خونی (vascular lesions)، لنفوما، تومورهایی با منشا عصبی (neurogenic tumors) و تومورهایی با منشاء بافتی غیر از بافت حدقه‌ چشم است. همانژیوم شایعترین تومور خوش‌خیم در حدقه‌ چشم است که در افراد جوان یا میانسال مشاهده می‌شود.

انواع تومورهای حدقه چشم

برخی تومورهای حدقه چشم، خوش‌خیم یا غیرسرطانی هستند. از جمله‌ این تومورها می‌توان به نوروفیبروما، همانژیوم و استئوما اشاره کرد. بیشتر تومورهایی که در کودکان ایجاد می‌شوند جزو دسته‌ تومورهای خوش‌خیم هستند اما با توجه به احتمال ایجاد آسیب به بینایی، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. تومورهای حدقه چشم در بزرگسالان می‌تواند خوش خیم یا بدخیم باشد؛ و از انواع بدخیم می‌توان به لنفوم (نوعی سرطان خون)، سرطان غدد اشکی، سرطان کیسه‌ اشکی، سرطان پوست پلک و سارکوم می‌باشد.

برخی تومورهای کودکان مانند رابدومیوسارکوم و رتینوبلاستوم به سادگی درمان‌پذیر نبوده و برای از بین بردن آنها نیاز به روشهای جراحی پیشرفته و همچنین رادیوتراپی و شیمی درمانی خواهدبود.
سایر تومورهای حدقه چشم شامل موارد زیر هستند:

• رتینوبلاستوما : بیشتر در کودکان ایجاد می‌شوند.
• هیستیوسایتومای فیبری: این تومورها توسط سلول‌های جنینی ایجاد می‌شود.
• سارکوم: تومورهایی هستند که با منشاً اولیه عضلات و بافت‌های نرم ایجاد می‌شوند.
• همانژیوم: این تومورها در سیستم عروقی ایجاد می‌شوند.
• لنفانژیوم: این تومورها در سیستم عروقی لنفی ایجاد می‌شوند.
• استئوما: تومور در این حالت در استخوان‌ها ایجاد می‌شود.
• نوروفیبروما/ شوانوما: تومورها در سلول‌های شوان که سلولهای عصبی را می پوشانند ایجاد می‌شوند.
• مننژیوم: پوششی محافظتی در اطراف مغز و اعصاب بینایی است که تومور‌ها در این پوشش ایجاد می‌شوند.

تشخیص نوع تومور که توسط پزشکان متخصص و پس از آزمایشات تخصصی صورت می‌گیرد؛ نقشی اساسی در انتخاب مسیر درمانی ایفا می‌کند.

علائم تومورهای حدقه چشم چیست؟

این تومورها می‌توانند بدون علامت باشند و بیماران علائم آن را به تدریج و پس از گذشت دوره‌ طولانی بروز دهند، به طوری که تشخیص این تومورها نه به دلیل گزارش علائم بیماری از سمت بیمار، بلکه هنگام MRI یا سی‌تی اسکن سر و بصوت تصادفی تشخیص داده‌می‌شوند. گاهی نیز افراد در همان مراحل اولیه‌ تشکیل تومور حدقه چشم، علائم آن را بروز می‌دهند. جایگاه و نوع علائم بيماری، فاکتورهای بسیار مهمی هستند که برای تشخیص خوش‌خیم یا بدخیم بودن یک تومور می‌توانند به کار روند.

بسیاری از بیماران دچار بیرون زدگی چشم از حدقه چشم می‌شوند. در نتیجه‌ بیرون‌زدگی، چشم به قسمت جلو بیرونی زدگی پیدا می‌کند و ابرو در بالای آن جمع می‌شود. سایر علائم تومور حدقه چشم شامل کاهش دید، از دست دادن بینایی به صورت موقت و تکرار شونده و دید دوتایی است. برخی سرطان‌های حدقه چشم می‌توانند موجب درد شوند. احساس مورمور شدن در اطراف چشم، ناهماهنگی در حرکات همزمان دو چشم، افتادگی پلک چشم، التهاب و قرمزی چشم و بی‌حسی در اطراف چشم از جمله سایر علائم تومورهای حدقه چشم هستند. باید توجه داشت که وجود این علائم لزوما به معنای وجود تومورهای حدقه چشم نیست و تشخیص نهایی و قطعی توسط پزشک متخصص و از طریق آزمایش صورت می‌گیرد.

روش تشخیصی تومورهای حدقه چشم

تشخیص کلینیکی این تومورها اغلب توسط سی‌تی اسکن، ام‌آر‌آی و امواج اولتراسوند (فراصوتی) صورت می‌گیرد. همچنین اوربیتوتومی نیز که یک روش جراحی بیوپسی است برای تشخیص مطمئن‌تر تومورها به کار می‌رود. در این روش قسمتی از بافت توموری برداشته شده و توسط آزمایشات ویژه تشخیص قطعی در مورد آن و بدخیم یا خوش‌خیم بودن آن صورت می‌گیرد.

روش درمانی تومورهای حدقه چشم

پس از تشخيص نهايى و نمونه بردارى تومور حدقه، درمان تکميلى مى تواند شامل شيمى درمانى، راديوتراپى و گاها تخليه چشم باشد. در مواردی که منشا اوليه تومور خارج از اربيت است مانند بدخيمی هاى ريه، پروستات و پستان که مى توانند به اربيت تهاجم کنند؛ درمان براساس منشا اوليه تومور و اغلب تسکينى است.

گاهی تومور حدقه در محلى قرار دارد که جراحى آن صرفا به صورت کار گروهى با ساير رشته ها مخصوصا جراحان اعصاب يا جراحان گوش و حلق و بينى ممکن است و هر گروهى قسمتى از تومور را مورد جراحى قرار مى دهد.

اگر تومورهای حدقه چشم از نوع بدخیم باشند؛ در صورت امکان به طور کامل برداشته می‌شوند اما گاهی ممکن است این فرآیند امکان پذیر نباشد.
در صورتی که برداشت کامل تومور ممکن نباشد و یا باعث آسیب‌هایی به سایر بخش‌های ساختاری مهم چشم شود؛ فقط قسمتی از آن برداشته شده و بیمار با شیمی درمانی یا رادیوتراپی تحت درمان قرار می‌گیرد.

با توجه به اینکه تومورها مشکل جدی برای ظاهر و بینایی فرد ایجاد می‌کند؛ درمان تومورهای حدقه چشم حتی با وجود کوچک و خوش‌خیم بودن آنها نیز دشوار است. بنابراین تشخیص و درمان این تومورها باید در مراکز تخصصی و پزشکان متخصص صورت گیرد.

• تومورهای چشمی
  تاریخ انتشار : 1400-03-07تاریخ بروز رسانی : 1403-06-13