درمان پتوز یا افتادگی پلک چگونه است؟

پلک فوقانى چشم معمولا بین 9 تا 10 میلی‌متر با پلک تحتانى فاصله دارد و این فاصله فضایی به نام شکاف پلک را ایجاد می‌کند که مردمک چشم از طریق این فضا می‌تواند نور مناسب از محیط دریافت کرده و با انتقال آن به ساختارهای درونی‌تر چشم در نهایت منجر به بینایی شود. پتوز پلک بعنوان یک عارضه در پلک فوقانى چشم شناخته می‌شود که در آن پلک فوقانى در جایی پایین‌تر از حالت طبیعی قرار می‌گیرد که معمولا علت ایجاد آن ضعف در عضلات لواتر (levator) یا مولر (muller) و یا آسیب به اعصابی است که مسئول کنترل این عضلات هستند. این عضلات از جمله عضله‌ لواتر مسئول بالا بردن پلک هستند.

همچنین کشیدگی پوست پلک بالا و تجمع چربی و سنگینی پلک نیز می‌توانند منجر به پتوز کاذب شوند. پتوز ممکن است بصورت مادرزادی و از زمان تولد حضور داشته باشد و یا بعد از تولد بصورت اکتسابی ایجاد شود. همچنین پتوز ممکن است در یک یا هر دو چشم وجود داشته‌باشد. گاهی پتوز تنها نمود ظاهری دارد و تاثیری در سلامت فرد از خود نشان نمی‌دهد اما گاهی پتوز ایجاد شده، می‌تواند زنگ خطری از آسیب‌های خطرناکی در عضلات، اعصاب، مغز یا حدقه‌ چشم باشد. معمولا پتوزهایی که در مدت چند ساعت یا چند روز ایجاد می‌شوند نشان‌دهنده‌ی مشکلات جدی هستند.

پتوز ممکن است تنها از نظر ظاهری و زیبایی بر فرد تاثیر بگذارد اما گاهی نیز ممکن است افتادگی پلک به قدری زیاد باشد که منجر به اختلال در بینایی شوند. گاهی افرادی که دچار پتوز هستند برای دید بهتر زاویه‌ سر خود را تغییر می‌دهند و چانه‌ خود را بالاتر می‌آورند که این رفتار در دراز مدت منجر به آسیب گردن می‌شود.

انواع پتوز

تقسیم بندی پتوز می‌تواند بر اساس معیارهای مختلفی مانند سن شروع، دلیل ایجاد، شدت پتوز و نیز عملکرد عضله‌ لواتور باشد.
بر اساس دلایل ایجاد، پتوز را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

پتوز آپونوروتیک

این نوع پتوز که پتوز وابسته به سن نیز نام دارد اصلی ترین علت ایجاد پتوز اکتسابی است. در این نوع پتوز، تجمع آسیب‌ها و پیری سلول‌ها در اثر افزایش سن باعث تغییراتی همچون کشیدگی عضله‌ لواتر می‌شوند. عضله لواتور ضعيف و نازک می‌شود و توان خود برای کشیدن پلک به سمت بالا را از دست می‌دهد. همچنین این حالت به علت تغییر جایگاه عضله‌ لواتور نیز ممکن است بروز کند. التهاب مزمن و جراحی‌های داخل حدقه‌ای نیز می‌توانند باعث تضعیف عضله‌ لواتور گردند و احتمال بروز پتوز مرتبط با سن را افزایش دهند.

پتوز میوژنیک

در این حالت، دلیل ایجاد پتوز آسیب سلول‌های عضلانی است که این آسیب باعث می‌شود عضلات قدرت کافی برای بالاکشیدن پلک را نداشته باشند.

پتوز نوروژنیک

علت ایجاد پتوز، آسیب سلول‌های عصبی است. این حالت که به ندرت مشاهده می‌شود نیاز به تشخیص دقیق دارد تا از جراحی‌های اضافی جلوگیری شود. یکی از مشخصه‌های معمول این است که در این حالت معمولا مشکلاتی وجود دارد که از پتوز مستقل هستند و با رفع پتوز از بین نمی‌روند. علت ایجاد آسیب‌های عصبی می‌تواند دیابت، وجود تومور، انواع بیماری‌ها مانند مالتیپل اسکلروزیس (بیماری MS) و ... باشد.

پتوز مکانیکی

در این حالت پتوز به این علت ایجاد می‌شود که به دلایل فیزیکی مانند سنگینی بیش از حد پلک، عضلات پلک که در شرایط مساعد و سالم هستند توان کشیدن پلک به سمت بالا را ندارند. پوست اضافی، چربی یا تومورهای پلکی می‌توانند دلایل فیزیکی سنگینی پلک باشند. با افزایش سن معمولا پوست پلک به علت ضخامت پایین خود دچار کشیدگی می‌شود و می‌تواند مسیر بینایی را مسدود کند.

پتوز تروماتیک

علت این نوع پتوز، ضربات و آسیب‌های وارده مانند آسیب‌های ناشی از تصادف است. بر اساس شدت تروما یا زخم و آسیب وارده، پتوز تروماتیک می‌تواند خفیف، متوسط یا حاد (شدید) باشد. در ترومای خفیف با ادم (تورم در اثر تجمع مایعات) یا خونریزی روبرو هستیم و ممکن است لواتور دچار جابجایی شده‌باشد. ترومای متوسط با آسیب به پلک همراه است که باعث پارگی تاندون‌های مرتبط با عضله‌ لواتور می‌شوند و می‌تواند باعث پتوز مکانیکی ثانویه شود. در ترومای شدید آسیب به اعصاب مرتبط با عضله‌ لواتور وارد می‌شوند.

پتوز مادرزادی و اکتسابی

بر اساس سن ایجاد پتوز، می‌توان دو نوع پتوز مادرزادی و پتوز اکتسابی را بیان کرد. پتوز مادرزادی، کودک را در هنگام تولد یا نهایتا در سال اول زندگی درگیر می‌کند و در 75 درصد موارد نیز تنها یک چشم کودک درگیر می‌شود. اصلی‌ترین علت ایجاد این نوع پتوز، رشد ناقص یا غیر طبیعی سلول‌های عضله‌ لواتور یا مشکلات مربوط به اعصاب مرتبط با پلک است که در اين حالت عضله‌ لواتور توانایی باز و بسته کردن طبیعی پلک را از دست مى دهد.

در پتوز اکتسابی انواع آسیب‌های میوژنیک، نوروژنیک، آپونوروتیک، مکانیکی یا تراماتیک می‌توانند ایجاد کننده‌ پتوز در سنین بالاتر باشند. همچنین پتوز بر اساس شدت آن می‌تواند خفیف (بین 1 تا 2 میلی‌متر)، متوسط (بین 3 تا 4 میلی‌متر) و یا شدید (بیش از 4 میلی‌متر) باشد. نتيجه جراحى پتوز بر اساس عملکرد لواتور می‌تواند ضعیف (صفر تا 4 میلی‌متر)، متوسط (بین 5 تا 10 میلی‌متر) یا خوب (بالای 10 میلی‌متر) باشد. بنابراین پتوزی که بر اساس شدت در دسته‌ خفیف است با عملکرد نسبتا خوب لواتور همراه است وپتوزی که بر اساس شدت در دسته‌ شدید است عملکرد لواتر آن ضعیف است.

درمان پتوز در کودکان :

همانگونه که اشاره شد، اصلی‌ترین دلیل ایجاد پتوز در کودکان رشد غیرطبیعی عضله‌ لواتر است و روش درمانی نیز معمولا بر اساس تقویت این عضله استوار است. پتوز در کودکان علاوه بر مشکلاتی که در زیبایی و بینایی آنان ایجاد می‌کند گاهی منجر به مشکلاتی در سر و گردن آنان می‌شود که دلیل آن تلاش برای دیدن با تغییر زاویه‌ گردن است. همچنین اهمیت دیگر درمان پتوز در کودکان به دلیل سایر مشکلاتی است که در بینایی ایجاد می‌کند.

از جمله‌ این مشکلات می‌توان به تنبلی چشم، آستیگماتیسم و انحراف چشم اشاره کرد. برای مشخص کردن بهترین راهکار درمانی، ابتدا مسائلی مانند سن کودک، درگیری هر دو چشم، ارتفاع پلک چشم، قدرت عضلات چشم و حرکات چشم بررسی می‌شوند. گاهی مشکل پتوز کودکان جدی نیست و این احتمال وجود دارد که با گذر زمان وضعیت آن بهبود یابد. در غیر اینصورت معمولا روش درمانی پیشنهادی برای کودکان جراحی است.

در این جراحی‌ها سعی می‌شود تا به تقویت عضله‌ لواتر پرداخته شود و یا پلک‌ها به عضلاتی متصل شوند که می‌توانند در تغییر ارتفاع پلک‌ها موثر باشند. جراحی از جمله زمانی که امکان ایجاد تنبلی چشم در آینده وجود داشته باشد توصیه می‌شود. تمام کودکانی که به پتوز مبتلا هستند (چه افرادی که به جراحی نیاز ندارند و چه کودکانی که لازم است جراحی بر پلک آنان صورت گیرد) لازم است تا بصورت منظم با پزشک متخصص در ارتباط باشند.

چشم کودکان رشد کرده و به مرور زمان دچار تغییر شکل می‌شود و چک کردن منظم آن توسط پزشک متخصص احتمال مشکلات بعدی را کاهش می‌دهد. در صورتی که امکان جراحی وجود نداشته باشد و پتوز ایجاد شده، پتوز موقت باشد ممکن است از عینک‌های مخصوصی به اسم ptosis crutch استفاده شود.

درمان پتوز در بزرگسالان :

برخی از انواع پتوز در بزرگسالان را می‌توان با روش‌هایی غیر از جراحی بهبود بخشید. امروزه از قطره‌ای به نام اکسی متازولین در برخی بیماران استفاده می‌شود که می‌تواند با تاثیر بر عضلات متاثر در حرکت پلک، وضعیت آن را بهبود بخشد. این روش درمانی را برای همه‌ انواع پتوز نمی‌توان به کار برد و تشخیص نهایی با پزشک متخصص است. روش دیگری که برای درمان پتوز در بزرگسالی استفاده می‌شود جراحی پتوز است. در این جراحی‌ها معمولا از بی‌حسی موضعی در اطراف چشم استفاده می‌شود و افراد معمولا در همان روز جراحی امکان بازگشت به خانه را دارند.

قبل از جراحی حتما فرد باید پزشک را از داروهایی که مصرف می‌کند و سابقه‌ بیماری‌ها از جمله بیماریهای مرتبط با خونریزی آگاه کند. روش دیگر استفاده از عینک‌های ptosis crutch که توسط قطعه‌ای که در آن اضافه می‌شود پلک در مکان مناسب نگه داشته می‌شود.

مشکلات پس از جراحی پتوز چیست؟

معمول ترین عوارض جراحی پتوز شامل موارد زیر است:

• بازماندن چشم‌ها : این مشکل معمولا پس از مدتی برطرف می‌شود. در صورتی که این عارضه مدت زمان زیادی طول کشید ممکن است نیاز به استفاده از مرطوب کننده‌های چشم باشد.
• عدم تقارن در ارتفاع پلک‌های دو چشم که بسيار شايع است.
• بالاتر ماندن پلک زمانی که فرد به پایین نگاه می‌کند.
• اصلاح بیش از حد پتوز : گاهى با گذر زمان بهبود می‌یابد.

همچنین ممکن است برای بهبود وضعیت پس از جراحی و کاهش عوارض جراحی نیاز به جراحی‌های ثانویه باشد و در نهايت هم نتيجه مناسبى ايجاد نشود.

تلفن مطب اصفهان : 36205114

---

درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• افتادگی پلک یا پتوز چگونه درمان می شود؟
  تاریخ انتشار : 1400-03-06تاریخ بروز رسانی : 1403-06-13


• درمان افتادگی پلک عصبی
  تاریخ انتشار : 1400-10-22تاریخ بروز رسانی : 1400-11-04


• افتادگى پلک يا بلفارو پتوز چه عوارضی دارد و چگونه درمان میشود؟
  تاریخ انتشار : 1395-01-17تاریخ بروز رسانی : 1403-05-14


• انواع افتادگی پلک یا پتوز
  تاریخ انتشار : 1400-10-06تاریخ بروز رسانی : 1400-10-11

نظرات کاربران درباره این مطلب :حسین محمدی [ 1403-06-26 ]
سلام من از کودکی چشم راستم افتادگی پلک بالا داشت یک مرتبه عمل کردم اما تفاوت این چشم ها در موقعیت های ایستادن مثل هم نیستن راهنمایی کنید

مرجان بابایی [ 1402-07-15 ]
سلام آقای دکتر خسته نباشید من خیلی اعتماد به نفسم اومده پایین من چشم چپم دچار پتوز شده میخوام درمان بشه ولی نمیدونم چکار کنم

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :