لیزیک چشم

امروزه جراحی لیزیک را می‌توان متداول‌ترین جراحی اصلاح عیوب انکساری چشم دانست که برای بهبود وضعیت بینایی افراد دوربین، نزدیک بین و همچنین افراد مبتلا به آستیگمات چشم به کار میرود. این جراحیها به دلیل اینکه فرد را از عینک بی نیاز کرده و بینایی مناسبی در اختیار فرد قرار میدهند مورد استقبال قرار گرفته‌اند. واژه‌ لیزیک امروزه بعنوان یک اصطلاح عمومی نیز به کار می‌رود که خود شامل انواع جراحی‌هایی است که در آن از لیزر جهت اصلاح عیوب انکسارى استفاده می‌شود.

انواع جراحی‌های لیزری وجود دارند که بنابه نوع آسیب چشم به کار گرفته می‌شوند. برخی دسته بندیها دو دسته‌ اصلی جراحی عیوب انکسارى با لیزر را نام میبرند که شامل جراحی پی آر کی و لیزیک مرسوم است. در هر دو روش از لیزر برای تغییر شکل قرنیه استفاده می‌شود اما روش جراحی کمی متفاوت است. در روش لیزیک، یک فلپ نازک در قرنیه ایجاد می‌شود و بافت از زیر آن برداشته شده و پس از جراحی به جایگاه خود بازگردانده می‌شود. در روش پی آر کی لایه‌ بیرونى از سطح قرنیه برداشته مى شود و جراحی صورت می‌گیرد.

با گذر زمان این بخش خود به‌ خود ترمیم می‌یابد. روش‌های جراحی لیزری دیگری نیز علاوه بر موارد ذکرشده وجود دارند که از جمله‌ آنها می‌توان به لیزیک با استفاده از لیزر فمتوسکوند اشاره کرد که کاربرد فراوانی که جراحی چشم یافته است. امروزه استفاده از لیزر در جراحی چشم در حال گسترش است و انواع تکنیک‌ها در حال پدید آمدن هستند که معایب سایر روش‌ها را رفع کرده و مزایای جدیدی را ایجاد می‌کنند. در ادامه‌ این مطلب به معرفی جراحی لیزیک مرسوم، و جراحی با لیزر فمتوسکوند خواهیم پرداخت.

لیزیک مرسوم (LASIK: laser in-situ keratomileusis) :

این روش جراحی برای افراد نزدیک بین، دوربین همچنین افرادی که دچار آستیگمات چشم هستند می‌تواند استفاده شود و روش مناسبی برای جایگزینی عینک یا لنزهای تماسی است. نکته‌ مهم در مورد این جراحی این است که همه افراد کاندید مناسبی برای جراحی نیستند. در صورتی که قرنیه‌ چشم انحنای مناسب خود را از دست بدهد، نور پس از تماس با قرنیه در مسیر مناسبی حرکت نمی‌کند، در نتیجه تصویر تشکیل شده از اشیا، تار خواهد بود. روش لیزیک روشی است که با استفاده از لیزر، تغییر شکلی در قرنیه اینجا می‌کند. در نتیجه وضعیت بینایی بهبود می‌یابد.

روش جراحی لیزیک برای چه افرادی مفید است؟

افراد نزدیک بین

افراد نزدیک بین افرادی هستند که چشم آنها اجسام نزدیک‌تر را واضح‌تر از اجسامی در فاصله‌ دورتر می‌بیند. زمانی نزدیک بینی ایجاد می‌شود که کره‌ چشم نسبت به قرنیه کشیده‌تر باشد. این مسئله باعث می شود تا نور به جای تمرکز بر روی شبکیه، در جلوی آن متمرکز شود و تصویر ایجادشده بر روی شبکیه تار باشد.

افراد دوربین

افراد دوربین افرادی هستند که چشم آنها اجسام دورتر را واضح‌تر نسبت به اجسام نزدیک‌تر می‌بیند. این حالت زمانی ایجاد می‌شود که قرنیه صاف‌تر و یا کره‌ چشم نسبت به قرنیه کوتاه‌تر از حالت طبیعی باشد. در این حالت نور به جای متمرکزشدن بر روی شبکیه در نقطه‌ای در پشت آن متمرکز می‌شود.

افرادی که چشم آنها دچار آستیگمات است :

در صورتی که قرنیه چشم به صورت نامتوازنی انحنا یابد نمی‌تواند نور را به طور متناسب متمرکز کند.

چه افرادی نمی‌توانند از جراحی لیزیک استفاده کنند؟

برای اینکه که بتوان جراحی لیزیک را بر روی یک فرد انجام داد لازم است تا قدرت بینایی فرد در طول یک بازه‌ زمانی مشخص (معمولاً یک سال) پایدار باشد، به این معنی که طی یک سال قبل از جراحی لیزیک شماره‌ چشم آنها تغییر نکرده باشد. همچنین جراحی لیزیک بر روی افراد زیر ۱۸ سال معمولاً صورت نمی‌گیرد. برخی بیماری‌ها نیز وجود دارند که می‌توانند عوارض جراحی لیزیک را افزایش دهند. این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:

• خشکی چشم
• گلوکوم
• مردمک بزرگ
• آب مروارید
• عفونت چشم، از جمله تبخال چشمی یا کراتیت
• قوز قرنیه : این بیماری باعث می‌شود قرنیه به مرور زمان نازک شود.

نکاتی که قبل و پس از جراحی لیزیک باید رعایت شوند :

• با توجه به اینکه استفاده از لنزهای تماسی می‌تواند شکل قرنیه را تغییر دهد بنابراین نتایج جراحی لیزیک را تحت تاثیر قرار می‌دهد، پس لازم است تا فرد، بسته به نوع لنز خود چند هفته قبل از جراحی لیزیک از استفاده از آنها خودداری کند. برای لنزهای تماسی نرم حداقل دو هفته و برای لنزهای سخت حداقل ۴ هفته دوری از لنز ضروری است.
• پس از جراحی لیزیک از پوشیدن لباس‌هایی که پرز معلق در هوا ایجاد می‌کنند خودداری شود.
• با توجه به اینکه این جراحی به صورت سرپایی انجام می‌شود و فرد پس از جراحی می‌تواند محل درمان را ترک کند، باید وسیله‌ ایاب و ذهابی در اختیار داشته باشد که لازم نباشد در طی آن رانندگی کند.
• استفاده از مرطوب کننده‌ها و مواد آرایشی به دلیل ایجاد آلودگی در صورت باید متوقف شود. با توجه به این که عفونت چشم مسئله‌ای خطرناک است معمولاً به مدت حداقل دو هفته افراد از استفاده از مواد آرایشی در اطراف چشم منع می‌شوند.
• پس از جراحی لیزیک از مالش چشم خودداری شود زیرا می‌تواند باعث آسیب‌هایی شود که برای بهبود آن نیاز باشد تا جراحی دیگری بر روی چشم صورت بگیرد.
• معمولا پس از جراحی لیزیک احساس سوزش، ناراحتی و درد ملایم طبیعی است. همچنین برخی افراد پس از جراحی احساس می‌کنند که در چشم آنها چیزی افتاده است که معمولا همه این علائم در طی چند روز رفع می‌شوند.
• پس از جراحی لیزیک فرد فوراً باید در اتاق تاریکی استراحت کند و جهت محافظت از چشمان خود از عینک‌های تیره استفاده نماید.
• داروهایی که پس از جراحی لیزیک تجویز می‌شوند ممکن است شامل آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد التهاب باشند که فرد بین ۵ تا ۱۴ روز باید از آن‌ها استفاده کند. برای مرطوب نگه داشتن چشم‌ها از اشک مصنوعی بدون مواد نگهدارنده استفاده شود.
• تا بهبودی کامل چشم لازم است تا افراد بین یک تا دو ماه از شناکردن خودداری کنند. سایر ورزش‌ها در صورتی که برخورد زیادی ندارند سه روز پس از جراحی و در صورتی که ورزش‌هایی پر تنش هستند حداقل ۴ هفته پس از جراحی می‌توان انجام داد.

زمان بهبود جراحی لیزیک چقدر است؟

با اینکه افرادی که تحت جراحی لیزیک قرار گرفته‌اند پس از جراحی می‌توانند دید مناسبی داشته باشند اما بهبود کامل وضعیت چشم بین ۳ تا ۶ ماه به طول می‌انجامد.

عوارض جراحی لیزیک چیست؟

معمول‌ترین عوارض جراحی لیزیک شامل موارد زیر هستند :

• خشکی چشم : این مسئله که بین ۶ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد به دلیل کاهش تولید اشک توسط چشم است. برای حل این مشکل می‌توان از قطره‌های اشک مصنوعی استفاده کرد.
• تغییر در بینایی : یک نفر از هر پنج نفر که جراحی لیزیک بر روی آنها صورت می‌گیرد گزارشاتی از مشاهده‌ هاله‌های نور، الگوهای ستاره مانند و درخشش نور را گزارش می‌کنند. این مشکل معمولا طی چند روز رفع می شود. گاهی برای حل این مشکل زمان طولانی‌تری (بین ۳ تا ۶ ماه) لازم خواهدبود.

برخی افراد پس از جراحی لیزیک احساس می‌کنند که در درون چشم آنها چیزی افتاده است. همچنین این افراد تاری دید را نیز گزارش می‌کنند. معمولاً این مشکل با مصرف کورتیکواستروئیدها و در طی چند هفته رفع می‌گردد.
علاوه بر موارد مطرح شده، مشکلات نادری نیز وجود دارند که اگر چه به ندرت رخ می‌دهند اما می‌توانند مشکلات حادی را ایجاد کنند. این عوارض نادر شامل موارد زیر هستند:

• نوروپاتی بینایی ایسکمیک : در صورتی که جریان خون به اعصاب بینایی نرسد، می‌تواند باعث از دست رفتن بینایی شود.
• جداشدگی شبکیه
• خونریزی در پشت چشم
• کراتیت عفونی
• جداشدن زجاجیه خلفی

لیزیک با لیزر فمتوسکوند (Femtosecond-assisted LASIK) :

لیزر فمتوسکوند یک لیزر فرو سرخ است که می‌توان بوسیله‌ آن به آسیب کنترل شده‌ بافت پرداخت. امروزه سیستم‌های لیزر فمتوسکوند مختلفی طراحی و بکار گرفته می‌شوند. این روش به نام فمتو لیزیک نیز شناخته می‌شود.

تفاوت جراحی فمتوسکوند با جراحی لیزیک مرسوم و جراحی پی آر کی :

در حقیقت جراحی فمتوسکوند، نوعی جراحی با لیزر است و مانند سایر روش‌های جراحی با لیزر، برای تغییر شکل قرنیه و بهبود وضعیت بینایی از لیزر استفاده می‌شود. در لیزیک مرسوم، به جای حذف لایه‌ بالایی قرنیه، یک فلپ ایجاد می‌شود. این فلپ در روش لیزیک مرسوم توسط ابزار مکانیکی و نه لیزر ایجاد می‌شود. در جراحی فمتولیزیک، فلپی که ایجاد می‌شود با استفاده از لیزرهای فمتوسکوند است و نیازی به استفاده از از ابزارهای مکانیکی نیست. در جراحی پی آر کی برخلاف این دو جراحی، فلپ ایجاد نشده و لایه بالایی قرنیه به طور کامل برداشته می‌شود. این لایه پس از مدتی خود به خود ترمیم می‌شود.

چه افرادی برای جراحی فمتولیزیک مناسب هستند؟

• افرادی که بالای ۱۸ سال سن دارند.
• افرادی که وضعیت بینایی آنها پایدار است و طی یک سال گذشته تغییری در شماره‌ عینک یا عدسی‌های تماسی آنها ایجاد نشده است.
• افرادی که می‌خواهند تحت جراحی فمتولیزیک قرار بگیرند نباید دچار بیماری‌هایی باشند که بهبود زخم‌ها را با مشکل مواجه می‌کند.
• افرادی که قرنیه‌ نازکی دارند احتمال بالایی برای مشکلات بینایی در اثر جراحی لیزیک دارند.
• افرادی که سابقه‌ جراحی‌های انکساری را دارند احتمالاً از جراحی فمتو یا سایر انواع لیزیک منع شوند.

برخی از بیماری‌ها نیز وجود دارند که افراد مبتلا به آن‌ها معمولا از جراحی لیزیک منع می‌شوند. این بیماری‌ها شامل بلفاریت یا پلک ملتهب، خشکی چشم، هرپس سیمپلکس ( تب خال)، هرپس زوستر، ایریتیس یا آماس عنبیه، فشار چشم و پیرچشمی است. لازم است تا پزشک متخصص از وجود این بیماری‌ها در فرد آگاهی داشته باشد.

مکانیسم انجام جراحی لیزیک فمتوسکوند :

در این جراحی از دو نوع لیزر برای تصحیح بینایی استفاده می‌شود. ابتدا یک لیزر فمتوسکند برای ایجاد فلپ‌های نازک در قرنیه استفاده می‌شود. سپس لیزر دیگری به نام لیزر برانگیخته اکسایمر برای تغییر شکل بافت زیرین قرنیه و تصحیح بینایی استفاده می‌شود. پس از این فرایند، فلپ ایجاد شده به محل اصلی خود باز گردانده می‌شود. در این روش، وجود لیزر فمتوسکوند جراح را از تیغ جراحی (میکروکراتوم) بی‌نیاز می‌کند. این تیغه در سایر روش‌ها برای ایجاد فلپ در قرنیه استفاده می‌شود.

مزایای لیزیک با لیزر فمتوسکند چیست؟

اولین مزیت روش‌های لیزیک فمتوسکوند، بی‌نیازی از تیغ جراحی است. سایر مزایای لیزیک فمتوسکوند شامل موارد زیر می‌باشد:

• در این روش کنترل بالایی بر روی ضخامت فلپ ایجاد شده در قرنیه وجود دارد.
• خطر سایش قرنیه در طی جراحی کاهش می‌یابد.
• خطر ایجاد آستیگماتیسم بعد از لیزیک کم است.

در برخی از موارد لیزر فمتوسکند این امکان را برای جراح ایجاد می‌کند که فلپ قرنیه‌ ایجادشده را به حد کافی نازک کند. این مسئله جراح را قادر می سازد تا به مقدار زیادی نزدیک بینی را ترمیم کند. با توجه به اینکه فلپ ایجاد شده در این جراحی دارای لبه‌هایی است که امکان بازگشت به محل اصلی خود را فراهم می‌کند، زمان التیام آن کاهش یافته و خطر جابجایی به حداقل می‌رسد.

عوارض جراحی فمتوسکوند چیست؟

روش‌های جراحی لیزیک به طور کلی روش‌هایی ایمن هستند که تاثیر بسزایی در تصحیح بینایی دارند. این جراحی‌ها به طور معمول عوارض چندانی ندارند اگرچه احتمال بروز عوارض صفر نیست. در مورد جراحی فمتوسکوند نیز این نوع جراحی به طور عمومی شامل خطرات انواع جراحی های لیزیک است که شامل موارد زیر هستند:

• جراحی تاثیر مورد قبولی نداشته‌ باشد و نیاز به جراحی‌های ثانویه ایجاد شود.
• تاثیر جراحی با گذشت زمان کاهش یابد.
• مشکلاتی در بینایی همانند مشاهده هاله‌های نور ایجاد شود.

علاوه بر این مشکلات عمومی، برخی مشکلات نیز وجود دارند که به صورت اختصاصی مربوط به جراحی فمتولیزیک هستند. این عوارض شامل موارد زیر هستند:

• لایه‌ی حبابی مات (OBL) : در صورتی که حباب‌های گاز در فلپ تجمع پیدا کنند موجب اختلال در عملکرد صحیح لیزر می‌شوند.
• سندروم حساسیت به نور گذرا (TLSS) : ممکن است چند روز یا چند هفته پس از جراحی حساسیت شدیدی نسبت به نور ایجاد شود که باعث مشکلاتی در بینایی شود. برای بهبود این وضعیت ممکن است از استروئیدهای موضعی استفاده گردد.
• نور رنگین‌ کمانی (Rainbow glare) : در صورتی که در حین جراحی بی‌ نظمی‌هایی در پشت فلپ ایجاد شود می‌تواند باعث شود تا فرد هنگام نگاه‌ کردن به منبع نور سفید، باندهای رنگی مانند طیف رنگین‌ کمان مشاهده کند.

• نکات مهم در انجام پی آر کی و لیزیک
  تاریخ انتشار : 1400-02-16تاریخ بروز رسانی : 1403-06-10


• چه کسانی برای عمل پی آر کی مناسب هستند؟
  تاریخ انتشار : 1401-12-03تاریخ بروز رسانی : 1401-12-13


• عمل لیزیک چشم چیست؟
  تاریخ انتشار : 1400-03-28تاریخ بروز رسانی : 1403-06-20


• آیا تاثیر جراحی لیزیک پس از مدتی از بین می رود؟
  تاریخ انتشار : 1400-06-29تاریخ بروز رسانی : 1403-07-16