جراحی لازک چیست و چه مزایا، معایب و عوارضی دارد؟

جراحی لازک (LASEK: Laser epithelial keratomileusis) جراحی ترکیبی ویژه‌ و جدیدی است که متدهای جراحی لیزیک (LASIK) و پی آر کی (PRK) را ترکیب می‌کند. اگرچه جراحی لیزیک امروزه بعنوان متداول‌ترین نوع جراحی چشم شناخته می‌شود اما بر روی همه‌ افراد قابل انجام نیست، بنابراین برای این افراد به جای لیزیک از جراحی PRK یا لازک استفاده می‌شود. جراحی لازک برای درمان نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم به کار می‌رود و می‌تواند فرد را از عینک یا لنزهای تماسی بی‌نیاز کند. پزشک در جراحی لازک نیز مانند سایر جراحی‌های لیزری، با استفاده از تابش لیزری به نام لیزر اکسایمر به تغییر شکل قرنیه می‌پردازد. برای آشنایی بهتر با جراحی لازک ابتدا مکانیسمی که منجر به بینایی می‌شود را بررسی می‌کنیم.

مکانیسم تشکیل تصویر

برای ایجاد تصویر از یک شی، ابتدا لازم است تا نوری از جسم به چشم برخورد کند. نور برخوردکرده با چشم، ابتدا توسط قرنیه و سپس عدسی چشم شکسته می‌شود و در نهایت، این شکستگی‌های نور باعث می‌شود تا بصورت یک نقطه بر روی شبکیه متمرکز شود. شبکیه دارای سلول‌هایی است که تابش نور را به پیام عصبی تبدیل می‌کند و در نهایت مغز با تحلیل این پیام‌ها، تصویری از جسم ایجاد می‌کند. در صورتی که بنا به هر دلیل نور خروجی از جسم بر روی یک نقطه بر روی شبکیه متمرکز نشود، تصویر ایجاد شده تار خواهدبود.

این اختلال در تمرکز نور بر روی شبکیه معمولا به دلیل بدشکلی‌هایی بر روی عدسی چشم یا قرنیه ایجاد می‌شود. در صورتی که بتوان این بدشکلی‌ها را ترمیم کرد می‌توان دید شفاف را مجددا ایجاد کرد. متداول‌ترین روش بهبود مشکلات حاصل از بدشکلی‌های ساختارهای انکساری چشم، استفاده از عینک است که بدون تاثیر بر ساختار چشم، به جبران بدشکلی چشم می‌پردازد. امروزه روش‌های جراحی ایمنی به وجود آمده‌اند که با تاثیر مستقیم بر ساختارهای سازنده‌ چشم، به رفع مشکلات انکساری آنها می‌پردازند و فرد را از عینک بی‌نیاز می‌کنند که لازک یکی از این جراحی‌ها است.

تفاوت جراحی‌های لازک، لیزیک و PRK

ساختار قرنیه از لایه‌های بافتی مختلفی تشکیل شده‌است. لایه‌ی سطحی قرنیه اپی‌تلیوم نام دارد که به غشایی بافتی متصل شده‌است و در زیر این غشا نیز ساختاری به نام استروما قرار دارد. در طی جراحی‌های لیزری معمولا لایه‌ی استروما تغییر شکل می‌یابد.

در جراحی لیزیک در سطح قرنیه و بر روی لایه‌ی اپی‌تلیوم، برشی توسط میکروکراتوم ایجاد می‌شود که بخشی از بافت سطحی قرنیه را بصورتی که انتهای یک سمت آن به سطح قرنیه متصل بماند برش می‌دهد. این بافت برش یافته فلپ (flap ) نام دارد. ساختار فلپ در هنگام تابش لیزر جابجا می‌شود تا لیزر اکسایمر به تغییر شکل بخش مورد نظر قرنیه (استروما) بپردازد و پس از اتمام جراحی، فلپ به جای اصلی خود بازگردانده می‌شود و با گذر زمان بطور طبیعی به محل خود متصل می‌شود.

در جراحی پی آر کی، بافت اپی‌تلیوم سطح قرنیه به صورت کامل حذف می‌شود و فلپ ایجاد نمی‌شود. پس از حذف لایه‌ی سطحی قرنیه، با لیزر اکسایمر به تغییر شکل استرومای قرنیه پرداخته می‌شود و لایه‌ی سطحی اپى تليوم جدا شده پس از مدتی دوباره رشد کرده و جایگزین می‌شود. جراحی لازک ترکیبی از هر دوی این جراحی‌ها است. در لازک نیز مانند جراحی PRK ، تنها لایه‌ی سطحی قرنیه که اپی‌تلیوم نام دارد از لایه‌ی زیرین خود برش داده شده اما به جای حذف کامل این لایه، این لایه‌ی بسیار نازک بعنوان فلپ در یک سمت قرنیه نگه داشته می‌شود.

در حقیقت در روش لیزیک، فلپ ایجاد شده شامل بافت اپی‌تلیوم، غشای زیرین و بخش کمی از استروما است اما در روش لازک، بافت فلپ تنها شامل لایه‌ی نازکی از اپی‌تلیوم است. (در پی آر کی نیز بافت جداشده تنها شامل اپی‌تلیوم است اما این بافت به صورت فلپ باقی نمی‌ماند و برش خورده و دور انداخته می‌شود.) در لازک پس از اینکه با لیزر، سطح استروما تغییر یافت، فلپ دوباره به محل خود بازگردانده می‌شود و لنزهای تماسی خاصی بر روی چشم قرار می‌گیرند که تا زمان بهبود وضعیت اپی‌تلیوم، آن را در محل خود نگه می‌دارد.

برخی اوقات به جای استفاده از الکل در لازک، از تیغ‌هایی پلاستیکی برای برش اپی‌تلیوم استفاده می‌شود. این روش جراحی که به لازک شبیه است جراحی epi-LASIK یا e-LASIK نام دارد. با توجه به اینکه الکل می‌تواند موجب مرگ سلول‌های اپی‌تلیال شود گاهی استفاده از آن برای برخی افراد محدود می‌شود.

مزایای جراحی لازک چیست؟

این روش جراحی برای افرادی که سطح قرنیه‌ی آنها نازک است مناسب است زیرا برخلاف جراحی لیزیک، ضخامت فلپ ایجاد شده بسیار کمتر است.
‎با توجه به اینکه در لازک، ضخامت فلپ ایجادشده کم است، احتمال ایجاد خشکی چشم کمتر است.

عوارض و معایب جراحی لازک چیست؟

معایب این نوع جراحی مانند سایر جراحی‌های انکساری با لیزر است. عوارض معمول این نوع جراحی‌ها شامل موارد زیر هستند:

• ‎احساس هاله در میدان دید
• ‎احساس وجود چیزی در چشم به مدت 1 تا 4 روز
• ‎تاری دید
• ‎ خشکی چشم
• ‎عفونت چشم
• ‎سوزش چشم

‎ناموفق‌بودن جراحی که در نهایت موجب می‌شود تا به جراحی‌های ثانویه یا روش‌های درمانی دیگر مانند استفاده از عینک یا لنز تماسی نیاز شود.
‎علاوه بر عوارض عمومی که مانند سایر روشهای جراحی با لیزر مشاهده می‌شود، این جراحی دارای عوارض خاص خود نیز است که از جمله‌ی آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
‎زمان بهبود و ریکاوری پس از جراحی لازک بیشتر از جراحی لیزیک است . در جراحی لازک و پی آر کی، بهبود کامل وضعیت چشم بین 1 تا 2 هفته طول می‌کشد در صورتی که در جراحی لیزیک، فرد پس از یک یا دو روز دید مناسبی خواهدداشت.

پس از جراحی لازک، درد و ناراحتی پس از جراحی بیشتر از جراحی لیزیک است. درد و ناراحتی جراحی PRK نسبت به جراحی لازک بیشتر است. درد و ناراحتی پس از لازک معمولا 2 روز طول می‌کشد.
‎برخی اوقات فلپ نازک ایجادشده توان اتصال به سطح را به دلیل نازک بودن از دست می‌دهد. اگر چه این اتفاق مشکل حادی ایجاد نمی‌کند اما در صورتی که فرد دچار نزدیک بینی شدید باشد می‌تواند موجب دید مبهم و تار شود.
‎الکل استفاده‌ شده در این روش ممکن است موجب آسیب ناخواسته در بافت اپی‌تلیوم شود که سرعت بهبود این بافت را کاهش می‌دهد. به همین دلیل دوران بهبود جراحی اپی-لیزیک کوتاهتر از لازک است.

در جراحی لازک لازم است تا از لنزهای تماسی خاصی پس از جراحی و تا 3 تا 4 روز استفاده شود که بعنوان محافظی بین پلک و محل جراحی کاربرد دارد. این لنزها در جراحی لیزیک لازم نیستند.
‎قطره‌های چشم استروئیدی در جراحی لازک به مدت طولانی‌تری نسبت به جراحی لیزیک استفاده می‌شوند.

چه افرادی برای جراحی لازک مناسب هستند؟

بصورت کلی، جراحی لازک می‌تواند بر روی افرادی با ویژگی‌های عمومی زیر به کار رود:

• ‎سن 21 سال یا بالاتر زیرا در سنین کمتر ممکن است چشم هنوز روند رشد خود را کامل نکرده باشد.
• ‎فرد احساس کند با عینک و یا لنزهای تماسی راحت نیست.
• ‎در طی یکسال قبل از جراحی، وضعیت بینایی تغییری نکرده باشد.

‎چه افرادی برای جراحی لازک مناسب نیستند؟

افرادی که شرایط زیر را دارند توصیه می‌شود تا از جراحی لازک اجتناب کنند:

• ‎افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند روماتیسم مفصلی، اسکلودرما و ..
• ‎افراد دیابتی.
• ‎افراد مبتلا به بیماری‌های نقص ایمنی مانند ایدز.
• ‎افرادی که سابقه‌ پیوند عضو دارند.
• ‎افرادی که در حال شیمی درمانی برای سرطان هستند.
• ‎افرادی که سابقه‌ برخی بیماریهای مربوط به قرنیه مانند کراتوکنوس (قوز قرنیه) را دارند.
• ‎افرادی که سابقه‌ ابتلا به هرپس سیمپلکس ( تبخال چشمى ) یا برخی عفونت‌های چشم را دارند.
• ‎افرادی که در دوران حاملگی هستند.
• ‎افرادی که خشکی چشم دارند.

‎باید توجه داشت که لازک نیز مانند سایر جراحی‌ها عوارض و نقاط قوت خود را دارد و در صورتی که به درستی تجویز شده و توسط پزشک مجرب صورت بگیرد فرد را از عینک بی‌نیاز سازد و بینایی شفافی را به چشمان فرد هدیه کند.

تلفن مطب اصفهان : 36205114

---

نظرات کاربران درباره این مطلب :سلطانی [ 1402-07-15 ]
سلام بنده 43 ساله هستم حدود ۱۶ سال پیش عمل لازک چشم انجام دادم متاسفانه چشم چپم کامل اصلاح نشد الان دوباره دارم عینک میزنم وسرعت ضعیف شدن چشمم هم زیاد است در ضمن در نزدیک بینی هم دچار مشکل شدم

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :