چرا چشم آب سیاه می آورد؟

عصب بینایی مسیر ارتباط مغز با چشم است و آسیب آن می‌تواند به قطع کامل این ارتباط منجر شود. آب سیاه چشم یا گلوکوم (Glaucoma) به مجموعه‌ای از شرایط مرتبط با چشم گفته می‌شود که منجر به آسیب عصب بینایی می‌شوند. این آسیب معمولا به این دلیل ایجاد می‌شود که فشار داخل چشم به دلایل گوناگون افزایش می‌یابند. آب سیاه یا گلوکوم یکی از دلایل اصلی نابینایی در سنینم بالای 60 سال است. البته باید توجه داشت که این وضعیت در سنین مختلف ممکن است بروز کند اما احتمال بروز آن در سنین بالای 60 سال بیشتر است.

بسیاری از شکل‌های آب سیاه چشم علامت هشداری ندارند تا فرد در حین ایجاد یا پیشرفت آن به خوبی مطلع شود بلکه این بیماری با شیب تدریجی پیشرفت می کند بصورتی که فرد ممکن است تا زمانی که چشم دچار مشکلی جدی نشده باشد متوجه ایجاد تغییر در بینایی نشود. با توجه به اینکه آسیب واردشده به بینایی در اثر آب سیاه قابل بازیابی نیست بنابراین لازم است تا افراد بصورت منظم وضعیت بینایی خود را بررسی کنند تا در صورت ایجاد گلوکوم یا آب سیاه، این وضعیت در مراحل اولیه تشخیص داده شود.

در صورتی که این بیماری در چشم تشخیص داده شود فرد احتمالا تا پایان زندگی خود نیاز به درمان‌هايى خواهد داشت. بنابراین با توجه به اینکه آسیب این بیماری غیر قابل بازگشت است، خطر آن باید جدی گرفته شود و از عوامل ایجادکننده‌ی آن دوری شود. در این مطلب اشاره‌ی کوتاهی به دلایل ایجاد آب سیاه، فاکتورهای خطر و راه‌های درمان این وضعیت خواهیم داشت.

چه عواملی موجب ایجاد گلوکوم یا آب سیاه می‌شود؟

ساختارهایی در داخل چشم وجود دارند که منجر به تولید مداوم مایعی شفاف به نام زلالیه می‌شوند. با تولید بیشتر این مایع، شاهد تجمع این مایع در اتاق قدامى چشم خواهیم بود که امری طبیعی بوده و برای ساختار و عملکرد طبیعی چشم لازم است. این مایع پس از مدتی از طریق مسیرها و کانال‌هایی در قرنیه و عنبیه تخلیه شده و با مایع جدید جایگزین می‌شود. حال تصور کنید که این کانال‌ها و مسیرهایی که وظیفه‌ی تخلیه‌ی زلالیه را دارند به هر علتی به صورت کامل یا جزئی مسدود شوند. در این صورت مایع جدید در حال تولید باقی می‌ماند اما مایع قدیمی‌تر تخلیه نمی‌شود که همین امر منجر به افزایش فشار داخل چشمی می‌شود. افزایش فشار داخل چشمی نیز منجر ایجاد فشار فیزیکی بر روی عصب بینایی خواهدشد که می‌تواند در نهایت منجر به تخریب عصب بینایی شود.

این وضعیت که در طی آن فشار داخل چشم افزایش یافته و شاهد آسیب عصب بینایی هستیم آب سیاه یا گلوکوم نامیده می‌شود. در نهایت و با افزایش میزان آسیب عصب بینایی شاهد این خواهیم بود که فرد به تدریج بینایی خود را از دست داده و آسیب‌های آب سیاه نمایان می‌شوند. البته باید توجه داشت که افزایش فشار داخل چشم همیشه دلیل مشخص و شناخته شده‌ای ندارد. بصورت کلی دلایل زیر ممکن است منجر به افزایش فشار داخل چشم شوند:

• استفاده از قطره‌های چشمی گشادکننده
• انسداد مسیرهای انتقال یا تخلیه‌ی مایعات چشم
• استفاده از برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها
• کاهش جریان خون به عصب بینایی
• افشار فشار خون

فاکتورهای خطر بیماری گلوکوم یا آب سیاه چیست؟

فاکتورهای خطر به عواملی گفته می‌شود که اگرچه لزوما منجر به ایجاد بیماری نمی‌شوند اما احتمال ایجاد آن را افزایش می‌دهند. افرادی که فاکتورهای خطر را دارند لازم است تا نسبت به بررسی وضعیت بینایی خود حساسیت بیشتری داشته باشند. البته ممکن است فردی این فاکتورهای خطر را نداشته باشد اما به گلوکوم مبتلا شود. اگرچه بیماری آب سیاه در نوزادان، کودکان، نوجوانان و جوانان نیز گزارش شده است اما بیشتر در سنین بالای 40 سال شروع به پیشرفت تدریجی می‌کند. از جمله فاکتورهای خطر آب سیاه چشم شامل موارد زیر هستند:

• نژاد: افرادی که اهل ایرلند، روسیه، ژاپن، اسپانیا، اسکاندیناوی و آمریکایی-آفریقایی تبار هستند احتمال بیشتری برای بروز آب سیاه دارند.
• افزایش سن
• سابقه‌ی بیماری در اعضای خانواده یا اقوام نزدیک
• دوربینی یا نزدیک بینی چشم
• ضعف بینایی
• دیابتی بودن
• استفاده از برخی داروهای استروئیدی مانند prednisone
• مصرف برخی داروهای مرتبط با کنترل مثانه یا تشنج
• آسیب فیزیکی به چشم
• داشتن قرنیه‌هایی که از حالت طبیعی نازک تر هستند.
• ابتلا به فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، دیابت یا کم خونی داسی شکل
• داشتن فشار بالا در داخل چشم

گلوکوم یا آب سیاه چگونه درمان می‌شود؟

هدف از درمان گلوکوم یا آب سیاه کاهش فشار درون چشم به منظور پیشگیری از آسیب‌های بیشتر به چشم و کاهش بینایی است. به طور معمول فرایند درمان آب سیاه با تجویز قطره‌های چشمی آغاز می‌شود. در صورتی که این داروها کارساز نباشند و یا آب سیاه پیشرفت کند و نیاز به فرایندهای درمانی تکمیلی باشد ممکن است پزشک از روش‌های درمانی زیر نیز استفاده نماید:

تجویز دارو جهت درمان آب سیاه چشم: داروهای متنوعی وجود دارند که می‌توانند به کاهش فشار داخل چشم کمک کنند. این داروها ممکن است به شکل قطره یا قرص باشند اما شکل قطره‌ای آنها مرسوم‌تر است. ممکن است پزشک یک یا ترکیبی از این دو نوع دارو را تجویز کند.

جراحی جهت درمان آب سیاه چشم: در صورتی که کانالهایی که مسئول تخلیه‌ یا انتقال زلالیه از چشم هستند مسدود شوند و این انسداد منجر به افزایش فشار درون چشم شود ممکن است پزشک توصیه کند تا از طریق جراحی یک مسیر جدید برای انتقال مایعات چشم و کاهش فشار داخل چشم ایجاد شود. در روش دیگری از جراحی ممکن است هدف از جراحی ایجاد آسیب کنترل‌شده به بافت تولیدکننده‌ی مایعات چشم باشد تا از طریق کنترل منبع مایعات بتوان فشار داخل چشم را کنترل نمود.

نوع ویژه‌ای از گلوکوم به نام گلوکوم یا آب سیاه زاویه بسته وجود دارد که بعنوان یک وضعیت اورژانسی شناخته شده و در صورت بروز لازم است تا درمان بسیار فوری بر روی فرد انجام شود تا در سریعترین زمان ممکن فشار داخل چشم کاهش یابد. اگرچه در صورت بروز این حالت ممکن است از برخی داروها استفاده شود که منجر به معکوس شدن فرایند ایجاد آب سیاه می‌شوند اما ممکن این روش موثر نباشد. در این حالت ممکن است از پرتو لیزر جهت ایجاد منفذ در عنبیه استفاده شود. این سوراخ با ایجاد مسیری برای تخلیه‌ی مایعات اضافی می‌تواند منجر به کاهش فشار درون چشم شود. در صورتی که فرد سابقه‌ی بروز علائم آب سیاه چشم را دارد و بصورت ناگهانی دچار کاهش سریع بینایی شود لازم است تا در سریعترین زمان ممکن به اورژانس مراجعه نماید.

• بهترین زمان انجام عمل جراحی آب مروارید؛ عوارض و مراقبت ها
  تاریخ انتشار : 1394-11-25تاریخ بروز رسانی : 1403-05-02


• تاری دید و سردرد مرتبط با مشکلات چشمی
  تاریخ انتشار : 1400-08-28تاریخ بروز رسانی : 1400-11-20


• آب مروارید چشم چه نشانه هایی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1400-09-03تاریخ بروز رسانی : 1400-11-20


• به چه دلایلی دچار اشک ریزش چشم میشویم؟
  تاریخ انتشار : 1400-05-21تاریخ بروز رسانی : 1403-06-29


• گلوکوم یا آب سیاه چشم چیست؟
  تاریخ انتشار : 1400-06-06تاریخ بروز رسانی : 1403-06-29