آنتی متابولیت ها برای درمان انسداد مجاری اشکی

مجرای اشکی انسداد یافته منجر می‌شود تا اشک از سطح چشم خالی نشود، در نتیجه چشم‌های فرد دچار آب ریزش و سوزش شود. در این حالت ممکن است انسداد مجرای اشکی جزئی یا کامل باشد. انسداد مجرای اشکی در نوزادان یک امر شایع است که انتظار می‌رود با گذشت حدود یک سال و بصورت خودبخودی بهبود یابد. انسداد مجرای اشکی بزرگسالان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که از جمله‌ی آنها می‌توان به آسیب‌های فیزیکی، عفونت و در موارد نادری تومورها اشاره کرد.

با این حال در بزرگسالان انسداد مجرای اشکی یک مشکل قابل حل است که بسته به دلیل ایجاد آن روش درمانی مختلفی می‌توان پیشنهاد داد. در این مطلب نگاهی به انسداد مجرای اشکی در اطفال و بزرگسالان داشته، روشهای درمانی موجود را بیان کرده و نگاهی گذرا به نقش آنتی متابولیت‌ها در درمان انسداد مجرای اشکی خواهیم داشت.

مجرای اشکی چگونه کار می‌کند؟

بیشتر اشک روی چشم‌ها توسط غدد اشکی تولید می‌شوند. غدد اشکی در گوشه خارجى پلک‌های فوقانی و بالای هر چشم قرار دارند. اشک پس از تولید در هر غده‌ی اشکی روی سطح چشم جاری می‌شود و سطح چشم را مرطوب می‌کند. پس از اینکه اشک بر سطح چشم جاری شد، از طریق منافذی در گوشه‌ی داخلی پلک بالا و پایین جمع شده و سپس به مخزنی در کنار بینی به نام کیسه‌ی اشکی منتقل شده و از آنجا به درون مجرای اشکی سرریز شده و در نهایت به داخل بینی تخلیه می‌شوند. انسداد این مسیر در هر بخشی از آن ممکن است ایجاد شود و منجر به مشکلی به نام انسداد مجرای اشکی گردد.

درمان انسداد مجرای اشکی چگونه است؟

روش درمان انسداد مجرای اشکی به علت ایجاد آن وابسته است. برای مثال در صورتی که انسداد مجرای اشکی در نتیجه‌ی ایجاد یک تومور باشد تمرکز اصلی بر حذف یا تخریب تومور خواهدبود. به طور کلی روش‌های درمانی موجود برای انسداد مجرای اشکی شامل موارد زیر هستند:

1. استفاده از داروها: در برخی موارد، مانند زمانی که انسداد مجرای اشکی به علت ایجاد عفونت باشد، استفاده از داروهای خوراکی یا قطره‌های چشمی توصیه می‌شود.

2. استفاده از پروب جهت گشاد کردن مجرای اشکی: در این حالت پزشک با استفاده از ابزاری ویژه، منافذ موجود در گوشه‌ی چشم را گشاد می‌کند. پس از گشادشدن این مجراها، با استفاده از میله‌ای به نام پروپ، مسير را به درون مجرای اشکی باز مى شود . گاهی ممکن است این روش تنها به صورت موقتی پاسخگوی نیازهای بیمار باشد.

3. استفاده از استنت (Stent): استنت یک لوله‌ی نازک است که از طریق منافذ موجود در گوشه‌ی چشم به مجرای اشکی وارد شده و به مدت حدوداً يك تا سه ماه در آنجا باقی می‌ماند. استنت موجب می‌شود تا مایعات سطح چشم از طریق مجرای مصنوعی آن تخلیه شود.

4. استفاده از بالون کاتتر: در این حالت ابتدا وسیله‌ای به نام بالون در درون مجرای اشکی قرار می‌گیرد و سپس حجم داده شده و متورم می‌شود. انجام تکراری و چندباره‌ی این حرکت می‌تواند منجر به تمیزشدن مسیر اشکی شود. برای این روش درمانی معمولا نیاز به بیهوشی عمومی خواهد بود.

5. ایجاد مسيرهاى خروج اشك جدید : در صورتی که منفذ طبیعی دچار مشکل شده باشد ممکن است با ایجاد يك برش کوچک و برداشت استخوان ‌، مسير جدیدی ایجاد شود که در نهایت به بينى متصل می شود. این روش درمانی برای انسداد جزئی مجرای اشکی به کار میرود.

درمان انسداد مجرای اشکی در کودکان چگونه است؟

همانگونه که اشاره شد، انسداد مجرای اشکی در هنگام تولد معمولا یک امر شايع است. به طور معمول انسداد مجرای اشکی در کودکان تا یک سال پس از تولد و به صورت خود به خود از بین میرود.
در برخی موارد پس از گذشت مدت زمانی ممکن است مقداری از بافت اطراف مجرای اشکی منجر به انسداد آن شده باشند. در این حالت ممکن است پزشک توصیه کند تا از ماساژهای ویژه‌ای استفاده شود تا مجرای انسداد یافته در بینی کودک باز شود.

در صورتی که روشهای بیان شده در کودک اثرگذار نبوده و مجرای اشکی بسته بماند ممکن است از روشهایی مانند استفاده از بالون، گشادکردن مجرای اشکی با پروب یا استنت به کار گرفته شوند. تاثیر این روشها در کودکان بهتر از بزرگسالان است با این تفاوت که در کودکان معمولا نیاز به بیهوشی عمومی در طی این روش‌های درمانی وجود دارد.

استفاده از آنتی متابولیت‌ها در درمان انسداد مجرای اشکی:

آنتی متابولیت‌ها موادی هستند که از روند نرمال تكثير سلولها جلوگیری می‌کنند. بنابراین انتظار داریم با استفاده از آنتی متابولیت‌ها برخی فرایندهای سلولی دچار اختلال یا توقف گردد. این مسئله اگرچه در نگاه اول شاید مضر به نظر بیاید اما در صورت استفاده از آنتی متابولیت‌ها بر روی فرایندهای سلولی غیردلخواه، می‌توان از ایجاد آسیب‌های مضر ناشی از آن مسیرها جلوگیری نمود. امروزه گاهی از آنتی متابولیت‌ها در درمان انسداد مجرای اشکی نیز استفاده می‌شود.

روش درمانی داکریوسیستورینوستومی (dacryocystorhinostomy) یا dcr یک روش درمانی مبتنی بر جراحی است که در طی آن مسیر جدیدی در بین چشم و بینی ایجاد می‌شوند تا اشک را از سطح چشم خالی کنند. این جراحی برای افراد بزرگسالى که مجرای اشکی آنها مسدود شده است به کار میرود. این روش درمانی ممکن است از طریق ایجاد یک برش بر روی پوست و یا به شکل اندوسکوپیک از طریق حفره بینی‌، بدون ایجاد زخم بر روی پوست‌، انجام شود. آنتی متابولیت‌ها موادی شیمیایی هستند که می‌توانند در فرآیند ترمیم زخم تغییر ایجاد کرده و جلوی فیبروز پس از جراحی را بگیرند.

میتومایسین سی (mitomycin C) و ۵-فلورواوراسیل (5-fluorouracil) دو مورد از آنتی متابولیت‌های شناخته شده در جراحی‌های مرتبط با چشم هستند. میتومایسین سی یک محصول طبیعی و سمی است که از برخی باکتری‌ها به دست می‌آید. برای تاثیر این آنتی متابولیت‌، غلظت بسیار کمی از آن بر روی چشم استفاده می‌شود. ۵ فلوروراسیل نیز با غیرفعال کردن عملکرد آنزیمی در سلول می‌تواند جلوی ایجاد فیبروز را بگیرد. در نتیجه استفاده از آنتی متابولیتها کاهش احتمال ایجاد فیبروز قابل انتظار است که در نتیجه آن نیز می‌توان انتظار داشت که فيبروز ناشی از جراحی کم بوده و میزان موفقیت اعمال جراحی افزایش یابد. با این حال با توجه به اینکه آنتی متابولیت ها دارای خطرات شناخته شده هستند بنابراین استفاده از آنها محدود بوده و نیاز به تجربه و دقت فراوانی دارد.

تلفن مطب اصفهان : 36205114

---

نظرات کاربران درباره این مطلب :هدیه بدوی [ 1402-11-12 ]
شیمی درمانی کردم مجرای اشکی بسته شد عمل هم کردم الان دوسال گذشته اما هنوز هم از چشمهام اشک میاد

مریم [ 1402-09-25 ]
سلام خسته نباشید من عمل مجاری اشکی انجام دادم یک ماه پیش ولی هنوز از چشمم اشک میآید

ممد یخه آرو [ 1402-07-21 ]
با سلام بهترین مقاله پزشکی در مورد مجاری اشکی و علت انسداد آن بود . با تشکر و سپاس

فریبا باقرزاده [ 1402-05-02 ]
انسداد مجرای اشکی بعد از دو بار جراحی

محمدرضا حمزه [ 1402-04-30 ]
گرفتگی مجرای اشکی دارم ۵۸ ساله

محمد رسول شریفی [ 1402-02-26 ]
بسیار مطالب آموزنده و مفیدی بود اما جهت باز شدن مجاری اشک در خصوص استفاده از لیزردر این مورد مطللبی نوشته نشده بود و یا شاید بداب باز شدن مجاری اشکی استفاده نمیگردد؟

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :