قوز قرنیه یا کراتوکونوس چیست؟

قوز قرنیه یا کراتوکونوس (Keratoconus) یک بیماری پیشرونده‌ی مرتبط با چشم است که در طی آن ساختار نازک قرنیه نازک‌تر شده و به تدریج شکلی مخروطی به خود می‌گیرد. زمانی که قرنیه از شکل کروی خود خارج شده و ساختار مخروطی بگیرد، نور ورودی به چشم نیز به درستی خمیده نشده و در نتیجه تصویری که ایجاد می‌شود تار و نامفهوم خواهدبود. قوز قرنیه ممکن است یک یا هر دو چشم را درگیر کند و سن شروع آن معمولا در دهه‌ی اول یا دوم زندگی فرد است.

علائم و عوارض قوز قرنیه

همانگونه که اشاره شد، قوز قرنیه یک بیماری پیشرونده است؛ به این معنی که در صورت عدم توجه و درمان به موقع، وضعیت آن تشدید می‌شود. بسیاری از افراد از اینکه مبتلا به قوز قرنیه هستند باخبر نمی‌شوند تا اینکه اولین نشانه‌های قوز قرنیه، یعنی تاری دید و ضعف دید پیشرونده ایجاد می‌شوند. زمانی که قرنیه نازک‌تر شود و شکل نامنظمی به خود بگیرد منجر می‌شود تا نزدیک بینیِ تشدید شونده ایجاد شود و با گذشت زمان، فرد نزدیک بین‌تر شود. علاوه بر این، قوز قرنیه منجر به آستیگماتیسم نامنظم در چشم شده و منجر به تشدید تاری دید و دید نامشخص خواهدشد. از دیگر عوارض قوز قرنیه می‌توان به حساسیت به نور و همچنین مشاهده درخشش‌های نورانی اشاره کرد. یکی از مشخصه‌های قوز قرنیه این است که افراد با هر بار مراجعه به چشم پزشک، مجبور به تغییر شماره‌ی عینک خود هستند زیرا وضعیت بینایی آنها با پیشرفت قوز قرنیه وخیم‌تر شده است. سایر علائم و عوارض قوز قرنیه شامل موارد زیر است:

سختی دید در شب

سوزش چشم و سردرد همراه با درد چشم

افزایش حساسیت چشم در فضاهایی با نور و روشنایی بالا

ضعف بینایی و دید ابری ناگهانی

دو دیدی

فشار چشم

دید شبح مانند (در این حالت زمانی که فرد به یک شی نگاه کند تصویر ثانویه‌ای از آن شی را در اطراف آن و به شکل حالت شبح مشاهده می‌کند).

قوز قرنیه و عمل لیزیک

عمل لیزیک و سایر جراحی‌هایی که با لیزر انجام می‌شوند (مانند پی آر کی، لازک و ...) برای درمان نزدیک بینی و برخی دیگر از مشکلات انکساری چشم به کار می‌برند. در عمل لیزیک با استفاده از لیزر، تغییر شکلی در قرنیه ایجاد می‌شود و بخشی از قرنیه برش خورده و جدا می‌شود. بنابراین پس از عمل لیزیک انتظار داریم تا قرنیه از حالت اول خود نازک‌تر شود.

قوز قرنیه همانگونه که اشاره شد یک بیماری پیشرونده است که منجر به نازک‌تر شدن قرنیه می‌شود بنابراین همراهی تغییرات غیرقابل پیش‌بینی حاصل از قوز قرنیه و لیزیک می‌تواند منجر به آسیب‌های غیرقابل جبران به قرنیه شود. به همین دلیل عمل لیزیک برای افراد مبتلا به قوز قرنیه توصیه نمی‌شود. در واقع احتمال کمی وجود دارد که عمل لیزیک منجر به ایجاد شرایط کراتوکونس-مانند شود که اکتازی قرنیه (corneal ectasia) نام دارد. اکتازی قرنیه زمانی ایجاد می‌شود که در حین عمل لیزیک، قرنیه بیش از حد نازک شود.

در صورتی که فردی مبتلا به قوز قرنیه باشد و احساس کند به جراحی‌هایی مانند لیزیک و یا سایر انواع جراحی‌ها برای درمان نزدیک‌بینی نیاز دارد، لازم است تا حتما قبل از این جراحی‌ها، وضعیت چشم او به درستی توسط پزشک متخصص بررسی شود. در برخی موارد ممکن است پزشک توصیه کند تا برای پایداری ساختار قرنیه از روش‌هایی مانند کراس لینک قرنیه استفاده شود. بسته به نتیجه‌ی این فرایند می‌توان در مورد روش درمانی برای تصحیح نزدیک بینی یا سایر مشکلات انکساری چشم تصمیم‌گیری کرد.

آیا قوز قرنیه باعث کوری می شود؟

پاسخ اولیه برای این سوال این است که خیر، قوز قرنیه باعث کوری کامل نمی‌شود. با این حال ممکن است منجر به نابینایی جزئی یا نسبی شود و یا عملکرد چشم‌ها را به طرز شدیدی تحت تاثیر قرار داده و آسیب‌های جدی به بینایی بزند. قوز قرنیه از مشکلاتی است که در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود می‌تواند به خوبی درمان شود و افراد به بینایی طبیعی خود دست پیدا کنند اما در صورت پیشرفت می‌تواند مشکلات جدی برای بینایی ایجاد کند.

درمان قوز قرنیه

درمان قوز قرنیه با تمرکز به بهبود بینایی صورت می‌گیرد و بسته به میزان پیشرفت بیماری، روش درمانی استفاده شده نیز متفاوت است.

درمان قوز قرنیه در مراحل اولیه

در مراحل اولیه، روش درمانی شامل استفاده از عینک است. با پیشرفت بیماری، عینک از ایجاد دید مناسب ناتوان خواهدبود. در این حالت از لنز تماسی استفاده می‌شود.

درمان قوز قرنیه در مراحل میانی

در مراحل میانی بیماری، یعنی زمانی که بیماری در مراحل اولیه نیست اما پیشرفت چندانی نیز نداشته است روش درمانی نوینی به کار می‌رود که شامل کراس لینک قرنیه با کلاژن است. کلاژن پروتئینی است که در استحکام و یکنواختی ساختار بافت قرنیه نقش بسیار مهمی دارد. در فرایند کراس لینک قرنیه، اتصالات جدیدی بین کلاژن‌های موجود در قرنیه ایجاد می‌شود که این اتصالات منجر به استحکام بیشتر قرنیه می‌شوند. این روش درمانی سال 2016 میلادی تاییدیه‌ی سازمان بهداشت و غذای آمریکا را برای بهبود وضعیت قوز قرنیه کسب کرد. این روش اگرچه بینایی را به حالت طبیعی برنمی‌گرداند اما از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و در برخی موارد نیز ممکن است منجر به بهبود بینایی شود.

درمان قوز قرنیه در مراحل پیشرفته

در مراحل پیشرفته‌ی قوز قرنیه، از روش‌های مختلفی برای درمان قوز قرنیه می‌توان استفاده کرد. از جمله:

استفاده از ایمپلنت‌ها یا حلقه‌های قرنیه (corneal ring): این ایمپلنت‌ها به شکل C و از جنس پلاستیک هستند که برای صاف کردن سطح قرنیه به کار می‌روند و می‌توانند وضعیت بینایی را بهبود بخشند.

پیوند قرنیه: در این حالت یک قرنیه از فرد اهداکننده جدا شده و جای قرنیه‌ فرد مبتلا به قوز قرنیه پیوند می‌خورد.