تومورهای چشمی

تومورهای چشمی یا ocular tumors تومورهایی هستند که در چشم ایجاد می‌شوند. تومور به مجموعه‌ای از سلول‌ها گفته می‌شود که به صورت غیر طبیعی رشد کرده و می‌توانند توده‌های بدخیم (سرطانی) یا توده‌های خوش‌خیم(غیر سرطانی) ایجاد کنند. این سلول‌های سرطانی از اندام‌هایی مانند ریه‌ها، سینه، پروستات و دستگاه گوارش از طریق جریان خون به چشم انتقال پیدا‌کرده و در آنجا ایجاد تومور می‌کنند.

دو نوع اصلی تومور نیز در خود چشم ایجاد می‌شوند که رتینوبلاستوما در کودکان و ملانوما در بزرگسالان را شامل می‌شود. رتینوبلاستوما نوعی سرطان است که شبکیه‌ چشم را درگیر می‌کند و معمولا کودکان زیر 5 سال را درگیر می‌کند. ملانومای بدخیم نیز در سنین 60 تا 65 سالگی بروز می‌کند و حاصل رشد غیرطبیعی سلول‌های ملانوما یا رنگدانه‌ای چشم است. باید اشاره کرد که سرطان‌های نادر دیگری نیز وجود دارند که باعث ایجاد تومور در قسمت‌های مختلف چشم می‌شوند مانند conjunctival melanoma, eyelid carcinoma, lacrimal gland tumor.

علائم و نشانه‌های تومور‌های چشمی

خالهای چشمی همانند خال‌های پوستی، زمانی ایجاد می‌شوند که سلول‌های خاصی در کنار یکدیگر به صورت تجمعی رشد کنند. فردی که دچار تومورهای چشمی است ممکن است شاهد نقاط قهوه‌ای رنگی در داخل و یا بر روی چشم خود باشد که معمولاً بر روی عنبیه، کوروئید و یا ملتحمه‌ چشم ایجاد می‌شوند. خال‌های چشمی در ابتدا ممکن است به شکل یک نقطه‌ تیره رنگ بر روی عنبیه ظاهر شوند.

گاهی افرادی که دارای تومورهای چشم هستند دچار تاری دید می‌شوند. همچنین گاهی این افراد مشاهده سایه‌ها و رشته‌های معلق را گزارش می‌کنند، اما باید توجه داشت که اکثر افراد هیچکدام از علائم مربوط به تومورهای چشم را ندارند و در طی معاینات معمول به وجود تومور چشمی در آنها پی برده می‌شود. در صورتی که یک فرد نقاطی را بر روی چشم خود و یا نزدیک آن مشاهده نماید که به تدریج رشد کرده و بزرگتر می شوند و یا دچار تغییر شکل یا تغییر رنگ می شوند در نزدیک ترین زمان ممکن باید با پزشک مشورت کنند. باید توجه داشت که تمامی تومورهای چشمی خوش خیم نیستند و تشخیص سریعتر آن‌ها می‌تواند به درمان بهتر منجر شود.

تومورهای خوش‌خیم چشم

این تومورها ممکن است بر روی ابرو یا درون دیواره‌های چشم ایجاد شوند. همچنین این تومورها ممکن است از رشد غیر طبیعی رگ‌های خونی که درون چشم یا اطراف آن وجود دارند ایجاد شوند. این تومورها به دلیل اینکه قابلیت گسترش و حرکت به سایر قسمت‌های بدن را ندارند تومورهای خوش‌خیم نامیده می‌شوند.

تومورهای بد‌خیم چشم

تومورهای بدخیم در چشم می توانند در اثر انواع مختلفی از سرطان‌ها ایجاد شوند. ملانوماهای بدخیم معمولاً از یک خال ساده شروع می‌شوند و این مسئله اهمیت بررسی تخصصی خال‌ درون چشم در سریعترین زمان ممکن را نشان می‌دهد. تومورهای چشمی بدخیم که نشان‌دهنده‌ سرطان چشم هستند لزوماً علائم مشخصی را ایجاد نمی‌کنند اما علائم معمول درافرادی که علائم این بیماری را نشان می‌دهند شامل موارد زیر است:

• کاهش دید
• مشاهده ذرات معلق
• شکل نامنظم مردمک
• گلوکوم
• مشاهده‌ سوسوی نور
• انحراف بینایی

تشخیص سریع سرطان می‌تواند راه‌های درمانی پیش‌ رو را افزایش دهد. اگرچه تمامی سرطان‌هایی را که در چشم ایجاد می‌شود نمی‌توان در مراحل اولیه تشخیص داد اما با توجه به اینکه برخی از این سرطان‌ها دارای علائم مشخص و قابل تشخیص هستند بنابراین چکاپ منظم چشم به افراد توصیه می‌گردد.

دلایل ایجاد تومورهای چشم

تومورهای خوش‌خیم چشم :

این تومورها که معمولا بر روی پوست اطراف چشم، پلک‌ها یا ملتحمه‌ی چشم ایجاد می‌شوند معمولاً به دلیل اشعه‌ فرابنفش خورشیدی و یا ویروس‌ها ایجاد می‌شوند. همچنین با افزایش سن، احتمال ایجاد این نوع تومورها نیز افزایش می‌یابد.

تومورهای بدخیم چشم :

علت ایجاد سرطان، تغییرات در محتوای ژنتیکی سلول‌ها یا به اصطلاح جهش‌های ژنتیکی است. درون هر سلول مسیرهایی زیستی وجود دارد که به سلول فرمان رشد و یا تکثیر آن را می‌دهد. در صورتی که اختلالی در این فرمان‌ها ایجاد شود سلول عملکرد طبیعی خود را از دست داده و در نتیجه دچار رشد غیر طبیعی خواهد شد. این رشد غیر طبیعی در نهایت به ایجاد تومورها منجر می شود.

عوامل مختلفی می‌توانند به جهش ژنتیکی منجر شوند. این جهش‌ها می‌توانند توارثی بوده و یا اینکه پس از تولد توسط فاکتورهای محیطی ایجاد شوند. جهش‌های توارثی در والدین وجود دارند و به فرزند منتقل می‌شوند اما جهش‌هایی که پس از تولد ایجاد می‌شوند از طریق عوامل محیطی مانند استعمال دخانیات و سیگار، قرارگرفتن در معرض پرتوهای مضر مانند UV , X-ray، ویروس‌ها، مواد شیمیایی سرطان‌زا، چاقی، هورمون‌ها، عفونت مزمن، و کمبود تحرک و فعالیت ورزشی ایجاد شوند.

فاکتورهای خطر برای سرطان چشم

• سن: ملانومای اینتراکولار معمولاً در افراد بالای ۵۰ سال بروز می‌کند و مشاهده‌ آن در کودکان و همچنین افراد بالای ۷۰ سال بسیار نادر است. این نوع سرطان در افراد سفید پوست بیشتر از افراد سیاه پوست مشاهده می‌شود اما از نظر جنسیتی، درصد برابری در مردان و زنان دچار آن می‌شوند.
• سابقه بیماری: افرادی که دارای رنگدانه‌های بیش از اندازه در چشم یا پوست اطراف چشم، خالهای نقطه‌ای شکل در درون چشم و یا خال‌های مسطح و چندتایی در اشکال نامنظم و رنگ‌های مختلف دارند احتمال بالایی در ایجاد ملانومای درون چشمی دارند.
• سابقه خانوادگی: گاهی ملانومای اینترآکولار به صورت توارثی از والدین به فرزندان منتقل می‌شود که علت آن جهش‌های ژنتیکی است. نور خورشید و برخی مواد شیمیایی نیز می‌توانند خطر ملانومای اینترآکولار را افزایش دهند. بلاستومای چشم ارتباطی بسیار قوی را با سابقه‌ خانوادگی نشان میدهد. در صورتی که فرد دارای سابقه‌ خانوادگی در سرطان چشم باشد علاوه بر بررسی سالانه‌ چشم توسط یک متخصص چشم، باید از چشم‌های خود در مقابل اشعه UV خورشید توسط عینک آفتابی استاندارد محافظت کند.

تشخیص تومور چشم:

معمولاً تشخیص خوش‌خیم یا بدخیم‌ بودن تومور چشم بر اساس محل تشکیل در اطراف چشم و داخل آن به راحتی توسط یک متخصص چشم صورت می‌گیرد. در صورتی که تشخیص آن سخت باشد نیاز به برش بخشی از توده‌ سلولی جهت انجام آزمایش برای تشخیص خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن وجود خواهد داشت. در صورتی که احتمال ایجاد ملانوما وجود داشته باشد از آزمایشات زیر برای تشخیص آن استفاده می‌شود:

• آزمایش چشم: در این حالت پزشک به مشاهده‌ بافت‌های درونی و بیرونی چشم می‌پردازد. رگ‌های خونی بزرگ شده در بیرون چشم می‌تواند نشانه‌ای از وجود تومور در درون چشم باشد. پزشک ممکن است به وسیله‌ دستگاه‌هایی به مشاهده درون چشم بپردازد.
• بررسی چشم با امواج فراصوتی: در این حالت توسط امواج فراصوتی تصاویری از درون چشم گرفته می‌شود.
• عکسبرداری OCT: یک روش تصویربرداری است که می‌تواند تصاویری از درون چشم در اختیار پزشک قرار دهد.
• آنژیوگرافی فلورسین: در این حالت رنگی به نام فلورسین که خاصیت فلورسانس دارد از رگ‌های بازو به بدن تزریق می‌شود. این رنگ در جریان خون حرکت کرده و می‌تواند تصاویری از رگ‌های پشت چشم در اختیار پزشک قرار دهد.
• استفاده از بایوپسی: در این حالت پزشک توسط یک سوزن مخصوص توده‌های سرطانی چشم را برداشته وزیر میکروسکوپ مطالعه خواهد کرد.

درمان تومور چشم

درمان بافت‌های خوش‌خیم چشم:

اگر توده‌های سلولی خوش‌خیم، در بیرون چشم حضور داشته باشند می‌توان آن‌ها را به روش جراحی برداشت. همچنین ممکن است از برخی مواد شیمیایی برای حذف آنها استفاده‌شود. اگر به طور قطعی مشخص‌شود که توده‌های سلولی که درون چشم قرار دارند خوش‌خیم هستند، معمولاً بدون مداخله‌ پزشکی رها می‌شوند تا هر ۶ یا ۱۲ ماه تغییرات احتمالی آنها بررسی شود.

درمان بافت‌های بدخیم و سرطانی چشم :

هدف اصلی در درمان بافت‌های سرطانی چشم، کاهش خطر گسترش سرطان به سایر بافت‌ها، حفظ سلامتی و بینایی در چشم تا حد ممکن است. روش‌های درمانی استفاده شده و میزان تاثیر آنها به شرایطی مانند میزان پیشرفت سرطان، عوارض جانبی احتمالی روش درمانی و سلامت عمومی فرد بستگی دارد.

بر اساس تشخیص پزشک، روش‌های درمانی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• جراحی بخشی از چشم: در این روش ممکن است بوسیله‌ جراحی، قسمتی از چشم را بر اساس سایز میزان گسترش تومور برداشته شود.
• برداشتن کامل چشم: در برخی موارد تنها راه ممکن برای درمان برداشتن کامل چشم است.
• رادیوتراپی: در این روش با استفاده از اشعه‌های قوی الکترومغناطیسی به از بین بردن سلول‌های سرطانی اقدام می‌شود.
• لیزرتراپی: در این روش از لیزر برای از بین بردن توده‌های سلولی استفاده می‌شود. این روش عوارض جانبی کمتری نسبت به جراحی و رادیوتراپی دارد.

• علائم تومورهای حدقه چشم چیست؟
  تاریخ انتشار : 1400-02-13تاریخ بروز رسانی : 1403-06-10